Tijdens de REM-slaap, de fase waarin de meeste levendige dromen voorkomen, ontspannen de spieren van het lichaam zich nog verder. Hoewel de speekselproductie kan afnemen, neemt het risico op speekselverlies toe door de extreme ontspanning van de mondspieren. Deze combinatie maakt kwijlen tijdens deze fase vrij gebruikelijk en vaak onvermijdelijk. De hersenen, hoewel ze zich bewust zijn van interne speekselsignalen, kunnen niet ingrijpen tijdens de diepe slaap, waardoor speekselverlies ongemerkt plaatsvindt.

Er zijn fysieke en gezondheidsfactoren die ervoor kunnen zorgen dat sommige mensen meer kwijlen dan anderen. Een verstopte neus is een klassiek voorbeeld: wanneer we moeite hebben met ademhalen door de neus, heeft het lichaam de neiging om door de mond te ademen, waardoor speeksel gemakkelijker lekt. Ook bepaalde medicijnen en medische aandoeningen die de speekselproductie, het slikken of de spiercoördinatie beïnvloeden, kunnen de kans op kwijlen vergroten.

Zelfs gewoonten zoals roken of alcohol drinken voor het slapengaan kunnen de natuurlijke speekselproductie verstoren of invloed hebben op de manier waarop de gezichtsspieren ‘s nachts slikken.

Dieet en hydratatie spelen ook een belangrijke rol. Het eten van zeer zoute, pittige of zeer zoete voedingsmiddelen voor het slapengaan stimuleert de speekselproductie. Uitdroging daarentegen zorgt ervoor dat speeksel dikker wordt, waardoor het moeilijk wordt om te slikken en zich ophoopt in de mond en uiteindelijk lekt. Onze hersenen, hoewel ze deze signalen detecteren, kunnen er tijdens onze slaap niets mee doen, waardoor er een stille lekkage van speeksel ontstaat. Dit verklaart waarom we sommige dagen wakker worden met een volledig nat kussen en andere dagen niet, zelfs als we in dezelfde houding slapen.

Kwijlen heeft ook een merkwaardige relatie met de ontwikkeling van de kaak en het gebit, vooral bij kinderen. Kinderen kwijlen vaker tijdens hun slaap omdat hun mond nog niet de coördinatie heeft ontwikkeld die nodig is om speeksel door te slikken tijdens de slaap. Bij volwassenen kunnen problemen met de uitlijning van de tanden, een kunstgebit of zelfs natuurlijke slijtage van de tanden bijdragen aan dit fenomeen. Kwijlen is dus niet zomaar een toevalstreffer; het is een weerspiegeling van de biologische werking van onze mond en hersenen.

Stress en angst zijn onverwachte factoren die hier ook invloed op kunnen hebben. Wanneer we onder druk staan, verandert ons slaappatroon, wat invloed heeft op hoe de gezichtsspieren ontspannen en hoe speeksel wordt ingeslikt. Een stressvolle nacht kan bijvoorbeeld leiden tot meer kwijlen, wat een indirecte indicator is van hoe ons lichaam op stress reageert. Zelfs als we het niet merken tijdens onze slaap, reguleert onze hersenen constant functies om ons gezond te houden, en kwijlen kan een bijwerking zijn van deze dynamiek.