Hij zat naast haar, gekleed in een grijze jas, met een notitieboekje in zijn hand.
« Mam, pap! » riep Liliana, terwijl ze haar armen uitstrekte terwijl de familie haar omhelsde. Tranen vloeiden rijkelijk. Emma Martinez keek toe met een onleesbare uitdrukking op haar gezicht. Buiten overlegde agent Lopez met een arts. « Wat denk je dat ze heeft? » vroeg hij zachtjes. Dokter Cruz zuchtte. « Het is te vroeg om het zeker te weten, maar ik ben bang dat het niet alleen voedselvergiftiging of een virus is. Dit kleine meisje heeft al weken last van iets. » Met twaalf jaar ervaring als maatschappelijk werker was Emma Martinez er trots op dat ze ruimdenkend was.
Terwijl ze de emotionele bijeenkomst van de familie Ramirez gadesloeg, zag ze de oprechte bezorgdheid in Miguels ogen en de beschermende manier waarop Saraí haar dochter vasthield, ondanks haar eigen overduidelijke kwetsbaarheid. « Meneer en mevrouw Ramirez, » zei ze nadat haar emoties waren bedaard. « Dit is Emma Martinez van de Sociale Dienst. Ik wil u graag een paar vragen stellen over Liliana’s thuissituatie en medische geschiedenis. » Saraí veegde haar tranen weg en haar handen trilden lichtjes. « Natuurlijk zal ik alles doen wat ik kan om Liliana te helpen. »
Miguel stond beschermend bij het bed. « We hebben niets verkeerd gedaan. We houden van onze dochter. » Emma knikte kalm. « Ik begrijp dat dit moeilijk is. Het is mijn taak om voor Liliana’s welzijn te zorgen en haar familie te helpen toegang te krijgen tot de middelen die ze nodig hebben. » Toen keek ze het meisje aan met een vriendelijke glimlach. « Schatje, kun je even met je ouders praten in de gang? Verpleegster Jessica Flores blijft bij je. » Emma Martínez’ uitdrukking bleef professioneel maar vriendelijk.
Liliana vertelde dat ze zich zorgen maakte over iets dat haar vader en zijn vriend haar hadden gegeven. « Kun je uitleggen wat ze bedoelde? » Miguel Ramírez streek met zijn hand door zijn haar. « Het moet Raimundo zijn. Raimundo Castro bracht ons vorige week boodschappen toen de koelkast bijna leeg was. Hij bakte een taart voor Liliana. » Zijn stem brak. « Ik heb twee banen om Sarí’s doktersrekeningen te betalen. Raimundo helpt ons. » Sarí Ramírez raakte haar arm aan. Miguel was geweldig, hij zorgde voor ons allebei.
Mijn lupus was deze maand bijzonder ernstig. Emma maakte aantekeningen. Liliana was onder medische behandeling voor maagklachten. Haar ouders wisselden verlegen blikken uit. « We hebben geen goede verzekering, » gaf Saray toe. « De eigen bijdragen zijn erg hoog, en na mijn laatste ziekenhuisopname, » haar stem vervaagde. « Ik bleef maar zeggen dat we naar de dokter zouden gaan, » voegde Miguel er met holle stem aan toe. « Maar ik dacht dat het gewoon buikgriep was. Kinderen worden altijd ziek, toch? » Ze had het zich nooit kunnen voorstellen. Ze kon de zin niet afmaken.
In de kamer vertelde Liana verpleegster Jessica over de knuffels die ze thuis had toen dokter Elena Cruz terugkwam met een tablet in haar hand. « We hebben de eerste resultaten, » vertelde ze de aanwezige volwassenen. Liliana’s bloedonderzoek toont tekenen van infectie en ontsteking. We hebben meer gedetailleerde tests nodig, waaronder een echo van de buik. « Infectie, » herhaalde Saraí bezorgd. « Wat voor soort infectie? Dat moeten we vaststellen, » legde de dokter uit. « Het kunnen verschillende dingen zijn. Ik moet ook meer weten over de omstandigheden in haar huis, de waterbron, de ruimtes waar ze eten bereidt, enzovoort. »
Miguel spande zich in. « Wat stelt u voor? » « Ik suggereer helemaal niets, meneer Ramírez. Ik probeer mogelijke bronnen van infectie te identificeren, zodat we uw dochter goed kunnen behandelen. » Agent José López, die zwijgend had toegekeken, stapte naar voren. « Met uw toestemming wil ik uw huis controleren. Dat kan de artsen helpen de oorzaak sneller te bepalen. » Voordat Miguel kon antwoorden, ging haar telefoon. Dit was haar tweede taak: vragen waarom ze niet op haar werk was verschenen.
« Ik kan vandaag niet, » zei ze met een gespannen stem. « Mijn dochter ligt in het ziekenhuis. » Na even te hebben geluisterd, betrok haar gezicht. « Maar ik heb deze baan nodig. Mag ik alsjeblieft de uren inhalen? » « Hallo. » Ze keek naar de telefoon. Ze hing op. « Ik denk dat ze me net heeft ontslagen. » Saray pakte haar hand vast, met tranen in haar ogen. « Wat moeten we nu doen? » Emma wisselde een blik met agent Lopez. « Meneer en mevrouw Ramirez, er zijn noodprogramma’s die u door deze crisis heen kunnen helpen. »
Laat me even bellen. Terwijl de volwassenen zachtjes praatten, keek Liliana vanuit haar bed toe, haar ogen wijd open van bezorgdheid. Ze had niet de bedoeling gehad om zoveel problemen te veroorzaken door 112 te bellen. Ze wilde gewoon dat haar buikpijn stopte. Buiten de kamer kwam een verpleegster naar dokter Cruz toe, met een ander resultaat. De dokter fronste terwijl ze de krant las. « Haal Raimundo Castro, » zei ze zachtjes tegen agent López.
We moeten de leidingen in uw huis onmiddellijk controleren. De volgende ochtend wierp de zon lange schaduwen over de groene pijnbomen terwijl Raimundo Castro groenten en fruit uitstalde op de markt. Op 52-jarige leeftijd waren zijn handen versleten door iemand die zijn hele leven hard had gewerkt. Vijf jaar lang weduwnaar vond hij betekenis in het helpen van anderen, vooral de familie Ramírez, die hem herinnerde aan zijn eigen worstelingen toen hij na de dood van zijn vrouw alleen een dochter moest opvoeden.
Toen zijn meerdere hem hoorde…
Raimundo draaide zich om en zag agent José López bij de ingang op hem wachten. « Raimundo Castro, ik moet met je praten over de familie Ramírez. » Raimundo Castro’s uitdrukking veranderde van verbazing in bezorgdheid. « Alles is in orde. Is er iets mis met Sarí? Het gaat over Liliana. Ze ligt in het ziekenhuis. » Raimundo’s gezicht verbleekte. « Ziekenhuis, wat is er gebeurd? Ze lijdt aan een acute ziekte. Ze vertelde dat je haar onlangs eten hebt gebracht. » Raimundo knikte snel.
Afgelopen dinsdag. Miguel was bezig zelfmoord te plegen op zijn werk vanwege Sarays toestand. Ik wilde gewoon helpen. » Plotseling gingen zijn ogen open. « Wacht. » « Denk je niet dat ik elke mogelijkheid overweeg? » zei agent José López kalm. « De dokters moeten precies weten wat Liliana de laatste tijd heeft gegeten. » Raimundo wreef over zijn voorhoofd. « Ik heb ze boodschappen gebracht, basisproducten, vooral bolillos, pindakaas, fruit dat uit de schappen zou verdwijnen. O ja, en een paar van die kant-en-klaarmaaltijden uit de supermarkt. »
Hij maakte iets klaar voor Liliana. Gewoon cake, pindakaas met banaan. Het was haar lievelingsgerecht. » Raimundo’s stem brak. « Agent, ik zou dat meisje nooit iets aandoen. We moeten ook weten wat er met haar huis aan de hand is. Ze was er onlangs nog. » Raimundo aarzelde. « Ja, meerdere keren. Miguel vroeg me de gootsteen in de keuken te controleren. Die was verstopt en hij kon zich geen loodgieter veroorloven. » Zijn uitdrukking werd somber. « Deze plek is niet geschikt voor een gezin. De eigenaar, Lorenzo Jiménez, repareert nooit iets. »
Ik zag vochtige plekken op het plafond en een vreemde geur in de badkamer. Agent López maakte aantekeningen. Zou u even mee willen komen naar het ziekenhuis? De dokters zouden misschien vragen hebben. In het Pinos Verdes Algemeen Ziekenhuis was Emma Martínez bij Liliana terwijl haar ouders in de gang met dokter Elena Cruz spraken. Het meisje was bezig een tekening in te kleuren van een huis omringd door bloemen. « Het is prachtig, Liliana, » merkte Emma op. « Het is jouw huis. » Liliana schudde haar hoofd. « Het is niet het huis dat ik zou willen, met een tuin voor mama en een grote keuken zodat papa niet zo hard hoeft te werken. »
Emma’s hart zonk in haar schoenen. « Vind je je huis nu leuk? » « Prima, » haalde Liliana haar schouders op. « Maar het water smaakt vreemd, en soms zitten er insecten onder de gootsteen. Papa probeert alles te repareren, maar hij is altijd zo moe. » Emma maakte een mentale aantekening. « En meneer Raimundo is papa’s vriend, » knikte Liliana. « Soms brengt hij ons eten. Hij maakt vreemde geluiden als hij me verhaaltjes voorleest. » Haar gezicht betrok. Maar nadat ze die taart voor me had gebakken, kreeg ik vreselijke buikpijn.
Ze keek Emma bezorgd aan. « Daarom vraagt iedereen naar hem. Ik heb hem in de problemen gebracht. » Voordat Emma kon antwoorden, kwam dokter Cruz binnen met een serieuze blik. « We hebben de resultaten van de echo. » Ze hield de beelden in haar handen en draaide zich naar Miguel en Sarai. Haar uitdrukking was ernstig, maar niet alarmerend. « We hebben een aanzienlijke ontsteking in Liliana’s spijsverteringskanaal ontdekt, » legde ze uit, wijzend naar de plekken op de scan. « Er zijn ook aanwijzingen voor wat een parasitaire infectie zou kunnen zijn. »
« Parasieten, » riep Sarai uit, terwijl ze tegen Miguel aanleunde. « Hoe is het mogelijk dat hij parasieten heeft? » « Er zijn verschillende mogelijkheden, » antwoordde de dokter. De meest voorkomende bronnen zijn besmet water of voedsel. We voeren meer gedetailleerde tests uit om precies te bepalen waar we mee te maken hebben. » Miguels gezicht verbleekte. « Ons appartement. De leidingen zijn al maanden kapot. De huisbaas blijft maar beloven het te repareren. » Zijn stem daalde tot een gefluister. « Ik had meer moeten aandringen. Ik had harder mijn best moeten doen. » Dokter Cruz legde een geruststellende hand op zijn schouder. « Meneer Ramirez, geef uzelf alstublieft niet de schuld.
Laten we ons concentreren op Liliana’s herstel. » Op dat moment arriveerde agent Lopez met Raimundo Castro. Sarí stond meteen op om hem te begroeten. « Raimundo, bedankt voor je komst. » Hij keek bezorgd naar Liliana’s kamer. « Hoe voelt ze zich? Denk je dat het parasieten zouden kunnen zijn? » legde Miguel met gespannen stem uit. « Verontreinigd water of voedsel. » Raimundo’s ogen werden groot. « De gootsteen. Ik zei toch dat die afvoer niet goed was. Lorenzo Jiménez moet worden gemeld bij de woningbouwvereniging. » Terwijl ze aan het praten waren, kwam Emma Martínez uit Liliana’s kamer. Achter haar stond een verpleegster met een klein flesje medicijnen voor het meisje.
« Meneer Castro, » zei Emma Martinez, terwijl ze haar hand uitstak. « Ik ben Emma Martinez van de Sociale Dienst. Ik wil u graag een paar vragen stellen over uw recente bezoeken aan het huis van Ramirez. » Raimundo knikte, hoewel zijn ogen nerveus waren. « Natuurlijk, alles om Liliana te helpen. » In een rustig hoekje van de wachtkamer ondervroeg Emma hem, en agent José López luisterde. Liliana had gezegd dat haar klachten waren verergerd na het eten van de taart die u voor haar had gebakken, zei Emma neutraal.
Raimundo knikte oprecht. « Pindakaas en banaan. Ik heb dit meegenomen uit de winkel waar ik werk. Alles was vers, echt waar. En het water dat je gebruikte? » Raimundo was sceptisch over de kraan. Maar nu je het zegt, het zag er inderdaad een beetje troebel uit. Ik dacht dat er lucht in de leidingen zat. Ondertussen legde Dr. Elena Cruz uit…
behandelplan voor Liliana’s ouders. « We gaan haar onmiddellijk ontwormen. » Ze moet een paar dagen in het ziekenhuis blijven ter observatie om ervoor te zorgen dat ze goed gehydrateerd is.
Sari wrong haar handen. « We kunnen deze kosten niet meer betalen. Laten we er nu niet aan denken, » onderbrak de arts haar zachtjes. « Er zijn programma’s die kunnen helpen. Emma kan hen helpen met hun aanmelding. » In de gang vertelde Liliana aan verpleegster Jessica Flores over haar favoriete tekenfilm toen een lange man in een duur pak de kinderafdeling binnenkwam met een blik van walging. Het was Lorenzo Jiménez, de eigenaar van het huis van de familie Ramírez. « Waar is agent López? » vroeg hij vanaf de dienstpost.
Ik begrijp dat u vragen stelt over mijn pand aan Arce Street. De stem van de eigenaar galmde door de gang, waardoor andere patiënten en bezoekers zich omdraaiden. Agent López verontschuldigde zich bij Raimundo voor het gesprek en liep naar Jiménez toe. « Meneer Jiménez, laten we dit even onder vier ogen bespreken. » Jiménez sloeg zijn armen over elkaar. « Er valt niets te bespreken. Mijn panden voldoen aan alle wettelijke eisen. » « Dus u zult geen problemen hebben als het Ministerie van Volksgezondheid het controleert, » antwoordde de agent kalm.
Toen de twee mannen vertrokken, keek Raimundo hen met toenemende woede aan. Hij had de omstandigheden waaronder de Ramírezes leefden met eigen ogen gezien en wist dat Jiménez berucht was om zijn verwaarlozing van renovaties. In haar kamer hoorde Liliana luide stemmen. Ze klemde haar teddybeer steviger vast en vroeg zich af of het allemaal haar schuld was. Ze wilde gewoon iemand die haar buikpijn kon verlichten. Nu leek iedereen overstuur, en ze begreep niet waarom. De volgende ochtend stroomde het zonlicht door de jaloezieën in Liliana’s kamer en wierp warme patronen op haar bed.
Ze sliep onrustig; de medicatie maakte haar slaperig maar ook ongemakkelijk. Sarí bracht de nacht door in de fauteuil naast haar, terwijl ze haar eigen pijn voor haar dochter vergat. Miguel kwam binnen met twee glazen koffie, zijn ogen donker van urenlang vragen beantwoorden over zijn dochter op het politiebureau. Terug in het appartement pakte ze een paar spullen van Liliana. « Hoe voelt onze dappere meid zich vanochtend? » vroeg ze, terwijl ze haar koffie neerzette en zachtjes het haar van haar dochter van haar voorhoofd streek.
« Het medicijn smaakt vreselijk, » zei Liliana met een grimas. « Maar verpleegster Jessica zegt dat het die nare bacteriën in mijn maag bestrijdt. » Dokter Cruz arriveerde, vergezeld door Emma Martínez en een nieuwkomer, een gezondheidsinspecteur genaamd Tomás Granado. « Meneer en mevrouw Ramírez, » begon de dokter. « We hebben bevestigd dat Liliana een parasitaire infectie heeft, veroorzaakt door een soort darmworm. Die wordt meestal overgedragen via besmet water of aarde. » « Ik ben vanochtend bij u langs geweest, » zei Tomás Granado met een serieuze uitdrukking op zijn gezicht.
Ik vond aanzienlijke zwarte schimmel op de badkamermuren en tekenen van rioolwateroverlast, wat het water verontreinigde. Saraí bedekte haar mond. « O mijn god, we hebben allemaal dat water gedronken. Dat verklaart waarom Liliana’s symptomen zo ernstig werden na de torta, » voegde Dr. Cruz eraan toe. « Kulillo heeft het verontreinigde water opgenomen, wat leidde tot een hogere concentratie parasieten. We hebben meneer Lorenzo Jiménez opdracht gegeven deze gebreken onmiddellijk te herstellen, » vervolgde Tomás Granado.
Het gebouw werd tijdelijk gesloten totdat de reparaties konden worden uitgevoerd. Miguel Ramírez’ gezicht betrok. « Gesloten, maar waar gaan we heen? We kunnen de huur toch al amper betalen. » Emma Martínez stapte naar voren. « Daar kan ik helpen. Er is een huisvestingsprogramma voor gezinnen in nood. We kunnen jullie tijdelijke huisvesting bieden totdat jullie iets permanents vinden. » Terwijl ze de opties bespraken, trok een geluid in de gang hun aandacht. Raimundo Castro arriveerde met een aantal collega’s van de Mercado Popular, allemaal met tassen.
« Sorry dat ik je stoor, » zei Raimundo verlegen, « maar het nieuws had zich verspreid, en nou ja, we wilden helpen. » Hij begon tassen uit te pakken: schone kleren voor Liliana, hygiëneproducten, wat simpel speelgoed en cadeaubonnen voor lokale restaurants. De winkelmanager had ze gedoneerd, legde Raimundo uit. En we legden allemaal ons geld bij elkaar voor een hotelkamer, voor het geval ze die nodig hadden. Tot ze iets beters vonden. » Tranen welden op in Saraí Ramírez’ ogen. « Raimundo, ik weet niet wat ik moet zeggen. » Liliana ging rechtop in bed zitten, haar ogen wijd open van verbazing.
Dat betekent dat het niet de taart was die me ziek maakte, dat het niet de schuld van meneer Raimundo was. Dokter Elena Cruz zat op de rand van het bed. « Nee, lieverd, de taart was niet het probleem. Het was het water in je huis dat gevaarlijke bacteriën bevatte. Maar het medicijn werkt, en je zult je snel beter voelen. » « Dus ik heb meneer Raimundo geen problemen bezorgd, » vroeg Liliana bezorgd. « Helemaal niet, helemaal niet, » verzekerde agent José López haar vanuit de deuropening.
Eigenlijk heeft meneer Raimundo ons geholpen erachter te komen wat er met je aan de hand was. » Opluchting flitste over Liliana’s gezicht. « Dat is geweldig, want hij maakt de beste pindakaaskoekjes. » De volwassenen lachten en braken eindelijk de spanning. Buiten, in de gang, O
Agent Lopez informeerde Emma over de situatie met Jimenez. Hij kreeg een boete voor talloze overtredingen van de bouwvoorschriften. Het bleek dat de Ramirezes niet de enige huurders waren die in onveilige omstandigheden woonden. Worden er strafrechtelijke vervolgingen ingesteld?
Emma vroeg zachtjes. « Het Openbaar Ministerie doet onderzoek, » antwoordde de agent. « Maar hoe dan ook, dit gezin heeft een veilige plek nodig om te wonen. » Tijdens het gesprek arriveerde mevrouw Villegas, Liliana’s lerares, met een handgemaakte kaart, ondertekend door al haar klasgenoten. Verschillende buurtbewoners volgden, elk met iets wat ze konden helpen. Miguel keek toe vanuit de deuropening van de kamer van zijn dochter, overweldigd door de reacties. Jarenlang had hij de last van de ontberingen van zijn gezin alleen gedragen, te trots om om hulp te vragen.
Nu hij zag hoe zijn gemeenschap zich om hen heen verzamelde, voelde hij iets wat hij al lang niet meer had ervaren: hoop. Drie dagen later zat Liliana in haar ziekenhuisbed, met een kleurtje op haar wangen. De zwelling in haar buik begon af te nemen en dokter Cruz was tevreden met haar vooruitgang. Een kleine verzameling knuffels, boeken en tekeningen van haar collega’s stond opgestapeld op de vensterbank, wat hen eraan herinnerde dat ze niet vergeten was. « Hoe voel je je vandaag, Liliana? » vroeg de dokter tijdens haar ochtendronde.
« Beter, » antwoordde ze, terwijl ze haar favoriete teddybeer knuffelde. « Mijn buik doet niet meer zoveel pijn, maar ik ben het zat om de hele dag in bed te liggen. Ik heb wel goed nieuws. Als je tests morgen goed uitpakken, mag je naar huis. » Liliana’s glimlach vervaagde. « Maar we hebben toch geen huis meer? » Dr. Cruz wisselde een blik uit met Sara, die in een hoekje zat te breien – een hobby die ze weer had opgepakt na de lange uren wachten in het ziekenhuis.
« Je ouders hebben hier hard aan gewerkt, » zei de dokter zachtjes. « Waarom vertel je het ze niet, mevrouw Ramírez? » Saray legde haar breiwerk neer en ging naar bed. « We hebben een slaapplek, lieverd. Dat kleine appartement boven de garage van mevrouw Villegas, ken je haar nog? Ze leent het aan ons uit totdat we iets permanents vinden. En passen mijn bed en al mijn boeken daarin? » vroeg Liliana, terwijl ze bezorgd fronste. « Het lukt ons wel, » beloofde Saray.
En weet je wat? Er is een tuintje waar je me kunt helpen bloemen te planten. » Miguel Ramírez verscheen toen in een schoon overhemd en zag er uitgeruster uit dan hij in dagen was geweest. Emma Martínez was bij hem met een map vol documenten. « Raad eens wie er net een nieuwe baan heeft gekregen, » kondigde Miguel aan, met voor het eerst in weken een glimlach op zijn gezicht. « Jij, » klapte Liliana enthousiast. « Raimundo sprak zeer lovend over me op de markt. Ik begin volgende week als assistent-manager. Eén baan, betere uren, » hij keek Saray veelbetekenend aan, « een zorgverzekering voor ons allemaal. »
Emma opende haar aktetas. « Ik heb nog meer goed nieuws. Je hebt een aanvraag voor spoedeisende medische zorg ontvangen. Het dekt het grootste deel van Liliana’s medische kosten en helpt Saraí de komende zes maanden met haar behandeling. » Saraí’s ogen vulden zich met tranen. « Ik weet niet hoe ik je moet bedanken. Is er nog iets anders? » vroeg Miguel, zittend op de rand van het bed van zijn dochter. « Weet je nog dat je 112 belde omdat je dacht dat papa en zijn vriend ziek waren? » Liana knikte plechtig.
Nou, in zekere zin heeft uw oproep veel mensen geholpen. Inspecteurs controleerden alle gebouwen van Lorenzo Jiménez en ontdekten dat veel gezinnen in vervuild water en slechte omstandigheden leefden. Gevaarlijk. Net als wij, vroeg Liliana. Ja, net als wij. Maar omdat u de moed had om om hulp te vragen, krijgen deze gezinnen die ook. Buiten stond agent José López met Raimundo door het raam naar het gezin te kijken. « Jiménez heeft ernstige aanklachten tegen zich, » zei de agent zachtjes.
Overtredingen van de regels voor woonvoorzieningen, verwaarlozing, zelfs huurfraude met dichtgetimmerde panden. Raimundo schudde zijn hoofd. « Ik had het jaren geleden moeten melden. Ik wist dat dit niet de juiste plek was. Je hebt gedaan wat je kon, » stelde de agent hem gerust. « Je hebt ze eten gebracht, je hebt geprobeerd dingen te repareren. Niet iedereen zou de moed hebben om dat te doen. » Er vond een buurtbijeenkomst plaats in de kantine van het ziekenhuis. Onderwijzer Villegas, pater Tomás, de manager van Mercado Popular en verschillende buren waren bijeengekomen om duurzame oplossingen te bespreken voor de familie Ramírez en andere ontheemde huurders.
