Uren verstreken te midden van gedempt geschreeuw en gefluister van troost. Eindelijk was het tijd om de kist te sluiten. Twee doodgravers naderden met hamers en spijkers, klaar om hem voorgoed te verzegelen. De hele ceremonie werd een mechanische herhaling van het ritueel, en de spanning bouwde zich subtiel op, als een storm die op het punt stond los te barsten.
Ik herinner me het precieze moment dat ze naar voren stapte en de zwarte tas op de vochtige grond liet liggen. Ze reikte erin en trok de bijl eruit, de steel zo stevig vastgrijpend dat haar knokkels wit werden. Een collectieve zucht ging op uit de menigte, maar ze aarzelde niet. Geen spoor van aarzeling. Haar ogen, wijd open en glinsterend van een vreemd zelfvertrouwen, ontmoetten de mijne voor een fractie van een seconde, en op dat moment wist ik: ik zou haar niets weigeren.
Ze hief de bijl hoog op. De eerste slag trof het gepolijste deksel. Er klonk een droge scheur en er vlogen splinters in het rond. Ze sloeg nog een keer, harder, met de kracht van iemand die haar hele leven ongeloof en pijn met zich mee had gedragen. De derde slag spleet de kist bijna in tweeën. De stilte viel zo plotseling alsof alle lucht uit de wereld was gezogen. Sommigen verstijfden, anderen deinsden instinctief terug. De priester keek naar de grond, zijn lippen bewogen in stil gebed, misschien in de hoop dat het tafereel zou verdwijnen.
En toen klonk er een schreeuw die voor altijd in mijn hoofd zou blijven hangen:
« Het is leeg! »
De kist, waarin vermoedelijk het lichaam van een dertigjarige man lag, was leeg.
Paniek brak onmiddellijk uit. Mannen renden naar de doodgravers en riepen vragen. Iemand belde de politie. Moeders en zussen snakten naar adem, sommigen deinsden achteruit en sloegen hun handen voor hun mond. Mijn man draaide zich naar me om, bleek en trillend, zijn ogen wijd open. Hij kon nauwelijks ademhalen en staarde naar zijn moeder die bij de gebroken kist stond, haar gezicht bleek, zwaar ademend, haar ogen glinsterden met een stalen vastberadenheid die de haren in mijn nek overeind deed staan.
« Ik zei het je toch, » zei hij zachtjes maar met absolute duidelijkheid. » Mijn zoon is er niet. »
Zijn stem klonk als een klok door de chaos. Iedereen verstijfde, onzeker of ze verder moesten of vluchten. Het besef sloeg hen als een ijzige wind in: iemand had hem ontvoerd. Of misschien was zijn dood in scène gezet.
Toen kwam er een magere man in het uniform van een begraafplaatswachter uit de menigte tevoorschijn. Hij aarzelde, bleek en met trillende handen, terwijl hij recht op zijn moeder afliep.
« Het lichaam… ze hebben het ‘s nachts meegenomen, » stamelde hij. « Er kwamen twee mannen… ze lieten me documenten zien… officieel ogende documenten. Ze zeiden dat het lichaam naar een mortuarium in een andere stad zou worden gebracht voor verder onderzoek. Ik… ik wist niet dat het zo zou aflopen… »
Vragen stroomden uit de menigte. Wie waren deze mensen? Waarom had niemand het iemand verteld? Waarom was het lichaam verdwenen? Hij kon nauwelijks antwoorden; de woorden kwamen er in nerveuze fragmenten uit.
Binnen een uur arriveerde de politie, zette het gebied af, ondervroeg getuigen en nam verklaringen op. Na het bestuderen van de archieven van het mortuarium werd de nachtmerrie nog erger: er was geen bewijs dat het lichaam was verplaatst. Waar haar naam had moeten staan, stond alleen de aantekening: « Fout in documenten verwijderen. »
Iemand heeft het gewist. Iemand heeft opzettelijk alle sporen van zijn bestaan uitgewist.
