Ik legde de dossiers terug in de kast – op één na. Ik bewaarde de envelop met het opschrift Ethan . Er zat een briefje in dat hij had geschreven toen hij elf was. Een slordig potlood, dubbelgevouwen. Oma May, bedankt dat je me pannenkoeken hebt leren bakken. Ik vind je heel wijs en grappig. Ooit zal ik voor je zorgen zoals jij voor mij zorgt.
Ik heb het papier lang vastgehouden. Hij was inmiddels negentien. Ik wist niet of hij zich herinnerde dat hij die brief had geschreven of dat hij nog iets voor hem betekende, maar voor mij wel.
Ik had eerlijk willen zijn, dingen eerlijk willen verdelen. Dat zeggen mensen toch? Wees eerlijk. Trek geen favorieten. Maar wat als eerlijkheid niet hetzelfde is? Wat als eerlijkheid betekende dat je je nalatenschap gaf aan die ene persoon die je niet als bank, maar als mens zag? George zei altijd: « Nalatenschap is niet wat je nalaat, maar aan wie je het nalaat. » Ik dacht altijd dat hij het financieel bedoelde. Nu weet ik dat dat niet zo was.
Het huis voelde die dag kleiner aan, niet omdat het veranderd was, maar omdat ik het begon te zien zonder de rommel van herinneringen. Jarenlang bewaarde ik elk snuisterijtje dat de kinderen me ooit gaven. Zelfgemaakte kaarten, macaroni-fotolijstjes, glinsterende mokken. Maar liefde zit niet in voorwerpen. Het zit in daden. En de laatste tijd zeiden hun daden allemaal hetzelfde: je bent nuttig, niet waardevol.
Die middag pakte ik drie kartonnen dozen in met de oude cadeaus van de kinderen. Niet om weg te gooien. Nog niet. Gewoon om ruimte te maken. Ruimte voor iets anders om te groeien.
Die avond dronk ik geen wijn. Ik had geen moed meer nodig. Ik zette thee. Echte thee, zoals George die graag had. Losse blaadjes in een pot, precies goed getrokken. Ik droeg het naar de woonkamer en ging er in de stilte zitten, met mijn benen onder me, de geur van bergamot zacht in de lucht. En voor het eerst in lange tijd voelde ik een begin van vrede.
Het telefoontje kwam net na de middag, een stem die ik al maanden niet meer had gehoord, zacht, bijna aarzelend. « Oma? Ethan. »
Ik sloeg het grootboek voor me dicht. Ik had de rekeningen van nutsvoorzieningen doorgenomen en me voorbereid om een paar diensten van de hut aan het meer af te sluiten. De dienst die Peter nooit gebruikte, maar altijd een ‘aanwinst’ noemde. Het was geen aanwinst meer. Niet voor hem.
« Hallo lieverd, » zei ik, zorgvuldig mijn stem kalm houdend. « Alles goed? »
Een pauze. Toen: « Ik… ik heb over opa gehoord. Het spijt me dat ik niet eerder heb gebeld. »
Ik wachtte, niet omdat ik hem wilde straffen, maar omdat ik wilde weten of de volgende woorden oprecht waren.
« Ik wist pas twee dagen geleden dat hij overleden was, » zei Ethan snel, zijn stem doorspekt van oprechte droefheid. « Mam heeft het me nooit verteld. Ze zei dat hij ziek was, maar niet… niet dat hij er niet meer was. »
Ik zat doodstil. « Hij is bijna drie weken geleden overleden, Ethan. »
« Ik weet het, » fluisterde hij. « Het spijt me. Ik zou erbij zijn geweest. »
Even spraken we geen van beiden. Ik hoorde iets in zijn stilte. Niet echt schuldgevoel, maar verdriet. Echt verdriet. Het verdriet dat je niet kunt veinzen.
« Ik wilde je komen opzoeken, » voegde hij eraan toe. « Als dat goed is. »
Ik ademde uit. « Natuurlijk, het is oké. »
Hij arriveerde een uur later, langer dan ik me herinnerde, een beetje ongeschoren, en hij rook vaag naar schone was en stress. Hij omhelsde me zoals jonge mensen doen als ze niet zeker weten of ze nog welkom zijn. Eén arm even onzeker, dan helemaal terug zodra ze beseffen dat je je niet terugtrekt. Ik trok me niet terug.
We zaten in de woonkamer. Ik schonk hem limonade in en hij keek om zich heen, alsof het huis zowel vertrouwd als anders was. Zo voelt verdriet, denk ik. Je herkent alles, maar het hoort niet meer bij dezelfde wereld.
« Ik heb zijn begrafenis gemist, » zei hij met gedempte stem. « En dat zal ik mezelf nooit vergeven. »
« Jij was niet degene die ervoor koos om het te missen, » zei ik zachtjes.
Hij keek me toen aan, oprecht. « Is mama echt niet gekomen? »
Ik knikte één keer. Hij zei niets, staarde alleen maar naar het onderzettertje onder zijn glas en streek met zijn duim langs de gerafelde rand. « Ze vertelde me dat ze werk hadden, » zei hij na een tijdje. « Dat het geregeld was. » Hij zweeg even en zijn blik kruiste de mijne. « Ik had beter moeten weten. »
« Weet je, nu… wil ik iets doen, » zei hij, terwijl hij rechterop ging zitten. « Voor hem. Voor jou. Wat dan ook. »
« Je doet het, » zei ik. « Je bent hier. »
Hij leek niet overtuigd. Ik aarzelde, stond toen op en kwam terug met een manilla envelop. Daarin zaten de trustpapieren, ongetekend, ongearchiveerd, maar wel echt. Ik had ze nog niet naar de bank gebracht. Ik wilde eerst Ethans gezicht zien.
Ik gaf hem de map. Hij opende hem, fronste zijn wenkbrauwen, las de eerste paar regels en keek me toen geschrokken aan. « Oma, wat is dit? »
« Mijn plan, » zei ik eenvoudig. « Dit is alles. Het huis, de hut, zelfs de spaarrekeningen. »
« Ja, maar waarom ik? » Zijn stem brak. « Waarom niet mama of oom Peter? »
Ik had veel kunnen zeggen. Ik had kunnen praten over hun afwezigheid, hun wreedheid, hun feestjes en excuses. Maar ik koos een andere waarheid. « Omdat jij de enige bent die terugkwam zonder gebeld te worden. »
Hij staarde naar de papieren en legde ze toen voorzichtig neer, alsof hij bang was iets te breken. « Ik weet niet wat ik moet zeggen, » mompelde hij.
« Je hoeft niets te zeggen, » zei ik. « Onthoud gewoon wie je bent. En onthoud hoe liefde eruitziet als het echt is. »
Zijn ogen waren nu vochtig. Hij veegde ze af met zijn mouw, zoals hij vroeger deed toen hij een jongen was en niet wilde dat iemand zag dat hij huilde. We zaten daar een hele tijd, zonder te praten, gewoon samen. Zoals George en ik vroeger ‘s avonds zaten, twee mensen die de lucht niet met geluid hoefden te vullen om zich verbonden te voelen.
Terwijl hij wegging, draaide Ethan zich bij de deur naar me om. « Als ik volgend weekend langskom, kunnen we dan weer pannenkoeken bakken? »
Ik glimlachte, vol en zacht, voor het eerst in dagen. « We gebruiken zelfs de goede siroop. »
Celia kwam de volgende ochtend opdagen. Ik wist dat ze dat zou doen, niet omdat ze me miste, niet omdat ze troost nodig had, maar omdat ik haar berichten niet meer beantwoordde. Ze arriveerde onverwachts, de banden van haar zwarte SUV knarsten te hard over het grind, alsof ze te laat was voor iets belangrijkers. Ze klopte niet aan, maar liep gewoon naar binnen zoals altijd, alsof het huis op een onzichtbare manier nog steeds van haar was.
« Mam, » zei ze, terwijl ze haar grote handtas met een plof op het haltafeltje liet vallen. « Ik heb geprobeerd je te bereiken. »
Ik stond niet op. Ik vouwde de was langzaam en bedachtzaam op, en paste sokken aan alsof het de belangrijkste taak ter wereld was. « Ik ben druk geweest, » zei ik.
Ze spotte zachtjes. « Waarmee bezig? »
