Kunnen wij ons eigen einde aanvoelen?
Deze vraag grenst aan mysterie, maar fascineert verpleegkundigen steeds meer. Op palliatieve zorgafdelingen spreken veel verpleegkundigen over momenten van « terminale helderheid »: een plotselinge, soms ontroerende helderheid van geest bij mensen aan het einde van hun leven. Een laatste moment van bewustzijn vóór het grote overlijden.
Sommige theorieën suggereren dat deze toename in mentale helderheid verband houdt met een laatste sensorische trigger in de hersenen. Meer specifiek detecteert de reukzin microchemische veranderingen in het lichaam… en waarschuwt de hersenen voor een dreigende schok.
Een subtiel, maar zeer reëel alarm.
Zonder het te beseffen, voelt ons lichaam het begin van het einde. Niet op een dramatische manier, maar als een subtiele overgang die onze zintuigen waarnemen voordat we het zelfs maar kunnen beschrijven. Een lichte verandering in de lucht, een ander gevoel op onze huid, een geur die moeilijk te beschrijven is… en onze geest schakelt over naar de modus van ‘contemplatie’, ‘kalmeren’ of soms zelfs ‘acceptatie’.
Onze reukzin onthult veel over ons. Hij detecteert veranderingen, roept herinneringen op… en misschien zelfs afscheid.
